"Το Χριστόψωμο" του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

«Το Χριστόψωμο» είναι το πρώτο χριστουγεννιάτικο διήγημα του Παπαδιαμάντη. Δημοσιεύτηκε στις 26/12/1887 στην «Εφημερίς» και θέλησε να δείξει ήθη, έθιμα, αλλά και να εμφανίσει την αδυναμία του ανθρώπου να επιδράσει πάνω στη τύχη του, είτε με καλή, είτε με κακή πρόθεση. Στο παρόν, μια κακιασμένη πεθερά θέλει να φαρμακώσει τη νύφη που δε κάνει παιδιά, μ’ ένα χριστόψωμο, που όμως το τρώει κατά λάθος ο γιος της. Το διήγημα δείχνει επίσης τη νησιώτικη ζωή της Σκιάθου μιας κι ο γιος της ήταν ναυτικός.

Το Χριστόψωμο θέλει να μας μιλήσει για μια κακιά πεθερά η οποία αντιπαθούσε την νύφη της επειδή δεν έκανε παιδιά και ήταν στείρα. Ο Καντάκης ο γιος της πεθεράς υποστηρίζει τη γυναίκα του την Διαλεχτή την οποία έβριζε και κακολογούσε η γριά Καντάκαινα. Ο Καντάκης ήταν ναυτικός και όποτε επέστρεφε από τα ταξίδια του τον έπαιρνε στο σπίτι και του έβαζε λόγια για τη γυναίκα του. Αυτός έπειτα έπινε και όταν γυρνούσε σπίτι κουρασμένος, μεθυσμένος και εξαγριωμένος από αυτά που έλεγε η μητέρα του, χτυπούσε την Διαλεχτή. Την παραμονή των Χριστουγέννων το 186… ο καπεταν Καντάκης έπλευσε για την απέναντι νήσο με διάφορα φορτία ελπίζοντας πως θα προλάβει να γυρίσει σπίτι του για τα Χριστούγεννα ,αλλά ο άνεμος ήταν πολύ δυνατός και δεν επέτρεπε να φύγουν τα πλοία . Μόλις ηρέμησε ο άνεμος οι ναύτες στο λιμάνι έβαλαν στοίχημα για το πότε θα φτάσει ο Καντάκης σπίτι του ,μόνο που η Διαλεχτή δεν το ήξερε αυτό και δεν περίμενε τον άνδρα της και δείπνησε μόνη της όπως ήταν και όλη την ημέρα εκτός από το απόγευμα που την επισκέφθηκε η πεθερά της , να της ευχηθεί να κάνει παιδιά με το γνωστό της ύφος απέναντι στη Διαλεχτή πηγαίνοντας της ένα Χριστόψωμο για δώρο και όταν η Διαλεχτή της είπε πως θα το φυλάξει για τα Φώτα ,τότε η γριά Καντάκαινα με ένα πανικόβλητο ύφος της είπε πως όχι, τα Φώτα θα φτιάξει δικό της όπως όλες οι νοικοκυρές αυτό θα πρέπει να το φάει μόνη της τώρα . Το βράδυ τα μεσάνυχτα η Διαλεχτή είχε πάει στην εκκλησία, εκεί της είπαν ότι επέστρεψε ο άντρας της και όταν τον βρήκε να κάθεται στα σκαλιά του σπιτιού εκείνος της είπε πως έπεσε από την βάρκα αλλά είναι καλά . Η Διαλεχτή του πήγε στεγνά ρούχα ,του έβαλε κρέας στα κάρβουνα επειδή είχε φάει εκείνη και ύστερα ξαναπήγε στην εκκλησία λέγοντας στην πεθερά της πως ο γιος της θέλει να την δει το πρωί Ο Καντάκης μόνος του στο σπίτι πήρε μαζί με το κρέας το χριστόψωμο τα κατάλαβε όλα και από τότε η Καντάκαινα υποστήριζε την Διαλεκτή όταν την κατηγορούσε το χωριό επειδή ήταν η μόνη που ήξερε την αλήθεια.